Deser z purée z gotowanych kasztanów o kształcie ośnieżonego górskiego szczytu czy wyglądające jak trufle lody z ciemnej czekolady z dodatkiem chili? Wykwintny tort o aromacie czekolady, przypraw i moreli, a może „tysiąc płatków” z cienkich warstw ciasta przełożonych kremem i owocami? Najbardziej znane desery m.in. z Włoch, Francji, Austrii i Turcji.

Niektóre z nich stały się ważnymi elementami narodowej tradycji kulinarnej i od lat kojarzą się z krajem, z jakiego pochodzą. Bywają jednak takie, które wywołują niemal narodowe spory o to, kto stworzył ich recepturę. Do twórców najsłynniejszych deserów należą bez wątpienia Włosi i Francuzi, choć spore osiągnięcia mają w tej dziedzinie również mistrzowie cukiernictwa z Hiszpanii, Austrii, Turcji i Egiptu.

Crème brûlée czy crema catalana?
Crème brûlée to bez wątpienia najsłynniejszy francuski deser, znany oraz podawany w kawiarniach i restauracjach niemal na całym świecie. Ten smakołyk o lekkiej kremowej konsystencji przyrządzany jest z mleka (albo śmietany), żółtek i cukru. Niezwykły aromat zawdzięcza wanilii, skórce cytrynowej, cynamonowi. Crème brûlée zdobi się przed podaniem na stół karmelizowanym cukrem i serwuje w kokilkach z porcelitu. Do tego słynnego deseru prawa przypisują sobie oprócz Francuzów również Hiszpanie: żartuje się, że toczą odwieczny spór o to, która nacja stworzyła przepis na ten słynny smakołyk. Nawet niewtajemniczeni w arkana cukiernictwa orientują się, że francuski crème brûlée niewiele różni się od hiszpańskiego crema catalana (czyli kremu katalońskiego).

Włoski zabaglione i francuski sabayon
Z podobną sytuacją, jaka spotyka crème brûlée i crema catalana, mamy do czynienia w przypadku słynnego przysmaku, który we Włoszech występuje pod nazwą zabaglione, a we Francji – sabayon. Znawcy tematu skłaniają się jednak ku włoskiemu rodowodowi, wskazując, że smakołyk wywodzi się z tradycji kulinarnej Lombardii. Włoski przepis na zabaglione poleca przyrządzanie deseru z żółtek i cukru z dodatkiem słodkiego wina – tradycyjnie powinna być to sycylijska marsala. Krem można podawać ze świeżymi owocami. We Francji jest nieodłącznym dodatkiem innego słynnego deseru: gratin de fruits. Przyrządza się go zgodnie z tradycyjnym przepisem ze świeżych owoców (najczęściej sezonowych), które lekko się karmelizuje, a następnie zanurza w sosie sabayon – pełna nazwa deseru brzmi wówczas: gratin de fruits en sabayon.

Tiramisù na wiele sposobów
To jeden z bardziej znanych na świecie deserów. Jego recepturę stworzyli Włosi – obecnie przyrządza się go na tak wiele sposobów, że stopniowo zaciera się tradycyjny wzorzec tiramisù. Jego bazę stanowią biszkopty (zwane po włosku biscotti) nasączone alkoholem (np. brandy), sokiem owocowym lub mocną kawą. Tradycyjny przepis na tiramisù poleca przekładanie warstw biszkoptów włoskim serkiem mascarpone, zazwyczaj ucieranym z żółtkami i cukrem. Ważnymi dodatkami stosowanymi do  przyrządzenia deseru są: kakao, cynamon, a niekiedy świeże owoce – ostateczny charakter tiramisù zależy od fantazji i smaku osoby, która go przygotowuje.

Millefeuille, czyli tysiąc płatków
Millefeuille to francuski deser (a właściwie ciastko) o jednej z piękniejszych nazw: w tłumaczeniu na polski to bowiem „tysiąc płatków”. Nawiązuje ona do formy smakołyku, którą stanowi staranna konstrukcja z cienkich płatków ciasta francuskiego, przełożonych kremem lub bitą śmietaną, a czasem owocami. Millefeuille w wersji z kremem przypomina napoleonkę. Również w tym przypadku mamy do czynienia z międzynarodowym sporem: otóż prawo do pomysłu i przepisu na ten smakołyk uzurpują sobie oprócz Francuzów również Neapolitańczycy.

Baklawa z Turcji i umm ‘Ali z Egiptu
Słodki smakołyk znany jako baklawa (występujący także jako bakława albo baklava), który wywodzi się prawdopodobnie z Turcji, znany jest osobom odwiedzającym nie tylko ten kraj, ale również sąsiednie. Jego aromat i słodycz przywodzi na myśl smaki charakterystyczne dla kulinarnej tradycji krajów Bliskiego Wschodu. Zgodnie z tradycyjnym przepisem baklawa przygotowywana jest z cienkich płatów ciasta, przekładanych masą miodowo-orzechową. Całość jest następnie zapiekana. Baklawa podawana jest w kawałkach, które przyozdabia się lukrem i orzechami. Podobnym deserem szczycą się Egipcjanie: z cienkich płatów ciasta przyrządzają słodki smakołyk o niebanalnej nazwie umm ‘Ali (co w tłumaczeniu na polski oznacza „matkę Alego”). Ciasto tradycyjnie zapieka się z masą orzechowo-migdałową, do której dodaje się wiórki kokosowe.

Ośnieżony Monte Bianco
Nie ulega wątpliwości, że Włosi wykazują się fantazją zarówno w tworzeniu receptur, jak i nazw słodkich przysmaków. Przykładem jest deser Monte Bianco, który wywodzi się z północnych Włoch. Jego nazwa – nawiązująca do kształtu smakołyku – pochodzi wprost od szczytu Mont Blanc. Deser przygotowuje się zgodnie z tradycyjnym przepisem z gładkiej masy z purée z gotowanych kasztanów i mleka, z dodatkiem rumu i czekolady. Całość układa się następnie w salaterkach i  ozdabia bitą śmietaną – na kształt ośnieżonego górskiego szczytu.

Tartufo, czyli trufle z czekolady
Innym niebanalnym deserem rodem z Włoch, bardziej znanym niż opisany powyżej Monte Bianco, jest lodowy tartufo. Tworzą go przybrane dodatkami (owocami, bitą śmietaną, sosami owocowymi) czekoladowe lody, które wyglądem – zarówno barwą, jak i kształtem – łudząco przypominają trufle. Do oryginalnego włoskiego tartufo używa się lodów przyrządzonych z najlepszej jakości ciemnej czekolady, do której koneserzy (w celu zaostrzenia smaku i nadania mu wytrawności) dodają szczyptę chili.

Sachertorte – słynny tort Sachera
To bez wątpienia najbardziej znany tort na świecie. Słynny Sachertorte, o którego tajemnej recepturze oraz niepowtarzalnym smaku krążą legendy (opowiadane najczęściej przez samych Austriaków), stanowi zdaniem smakoszy kwintesencję wiedeńskiego smaku. Oryginalny zjemy jedynie w Austrii – w cukierniach Sachera w Wiedniu, Salzburgu, Innsbrucku i Grazu. Receptura tortu, którą w 1832 r. stworzył Franz Sacher, pozostaje do dziś ściśle strzeżoną tajemnicą. Sachertorte to specjał o intensywnie czekoladowym smaku i aromacie przypraw. Jego warstwy przekłada się zgodnie z tradycyjnym przepisem masą morelową, a całość oblewa czekoladą. Tort Sachera podaje się z kleksem świeżo ubitej śmietany i filiżanką mocnej kawy lub herbaty.