Kawa – jeden z naszych ulubionych napojów – bywa serwowana na wiele sposobów. Oprócz tych najpopularniejszych, jak np.: espresso, cappuccino, caffè latte, espresso macchiato, pojawiają się inne, mniej znane rodzaje: coretto, ponce livornese, café noisette, melange. Etykieta serwowania kawy definiuje nie tylko, jak ją przyrządzać, ale także jak podawać.

Smakosze kawy mogą czasami czuć się zdezorientowani. Pod nazwami różnych napojów na jej bazie kryją się niekiedy niespodzianki: bywa bowiem, że w różnych miejscach (nie tylko na świecie, ale także w Polsce) inaczej podchodzi się do metod sporządzania i podawania tego napoju. Wynikają z tego nieporozumienia, których można uniknąć, dysponując wiedzą.

Równie ważne, jak np. dobieranie kieliszków do wina, jest serwowanie kawy w odpowiednich naczyniach. Etykieta podawania tego napoju wskazuje, jak podejść do problemu. Warto zwrócić uwagę na pewien szczegół: otóż grubsze ścianki filiżanek dłużej utrzymują ciepło płynu. Godnym polecenia obyczajem jest nagrzanie naczynia tuż przed nalaniem do niego kawy.

Większość prezentowanych poniżej rodzajów kaw wywodzi swój rodowód z Włoch;  dwie z nich pochodzą jednak z innych krajów (café noisette  - ze Szwajcarii, a Wiener melange – z Austrii).

Espresso
To najbardziej klasyczna kawa, kojarzona z włoską tradycją kulinarną. Espresso jest bazą wielu napojów kawowych. Dobrze przyrządzone poznaje się po kremowej piance na powierzchni. Włosi pijają taką kawę z cukrem – z dość dużą ilością tego słodkiego dodatku. Klasyczne włoskie espresso należy serwować w niewielkich filiżankach (z porcelany lub porcelitu) o kształcie cylindra i pojemności ok. 50-70 ml. Dobrym zwyczajem jest podawanie do niego szklanki wody. Kawa występuje w innych wersjach: np. jako espresso lungo (sporządzane z większą ilością wody, zwane wydłużonym) albo espresso ristretto (tzw. skrócone, bardziej skoncentrowane – przygotowywane na mniejszej ilości wody; popularne we Włoszech).

Espresso macchiato
Ten rodzaj kawowego napoju bazuje na esencjonalnym klasycznym naparze, do którego dodaje się odrobinę spienionego mleka (ciepłego lub zimnego). Macchiato podaje się podobnie jak tradycyjne espresso, czyli w niedużych filiżankach z porcelany lub porcelitu. Bywa, że taki napój serwuje się w niewielkich naczyniach z uszkiem z białego szkła.

Cappuccino
Ten niezwykle lubiany sposób przygotowywania kawy wymyślony został przez mnichów zakonu kapucynów (i nazwany na ich cześć). Cappuccino jest napojem łagodnym, składającym się z równych części: naparu espresso, ciepłego mleka i mlecznej piany. Włosi pijają ten rodzaj kawy jedynie rano lub przed południem, do śniadania, wraz ze słodką przekąską (bułeczką lub rogalikiem). Nietaktem jest więc w tym kraju zamawianie cappuccino w porze popołudniowej lub wieczorem – takie zachowanie turystów wprawia bowiem Włochów w zdziwienie. Klasyczne cappucino pija się w porcelanowych lub porcelitowych filiżankach o lekko pękatym kształcie i większej pojemności – ok. 150-200 ml. Powierzchnię napoju często posypuje się cynamonem, kakao albo tartą czekoladą. Lżejszą odmianą cappuccino jest cappuccino chiaro (serwowane z dodatkiem większej ilości mleka), zaś mocniejszą- cappuccino scuro (z odrobiną mleka). Cappuccino freddo to odmiana na zimno – tę kawę serwuje się schłodzoną, zazwyczaj po wymieszaniu w shakerze z kawałkami lodu.

Caffè latte
Nazwa ta oznacza po prostu kawę z mlekiem. Caffè latte podaje się w większych naczyniach: wysokich szklankach lub dużych filiżankach (podobnych do tych, w których serwuje się cappuccino). Francuzi mają zwyczaj pijania takiej kawy do śniadania wraz z rogalikami (croissantami) w dość nietypowy sposób: otóż pieczywo maczają w napoju. Nie powinno więc dziwić, że w tym kraju podaje się ją dla wygody w porcelanowych miseczkach. Caffè latte przyrządza się najczęściej w proporcjach: 1/3 espresso oraz 2/3 mleka (ciepłego, lekko spienionego). Kawa występuje również w wersji caffè latte freddo – jako napój schłodzony, z dodatkiem cukru.

Latte macchiato
Kawa ta, bazująca na włoskim pomyśle, spopularyzowana została przez Amerykanów, lubujących się w napojach podawanych w dużych ilościach. Latte macchiatto to bowiem spora porcja, składająca się z trzech warstw: najniższą stanowi mleko, środkową – espresso, a najwyższą – delikatna mleczna piana. Taka kawa – ze względu na dużą zawartość mleka – jest wyjątkowo łagodna. Przyrządza się ją zazwyczaj w następujący sposób: najpierw na dno naczynia wlewa się mleko, potem umieszcza na jego powierzchni pianę, a na końcu delikatnie wlewa gorące espresso. Przed podaniem powierzchnię napoju posypać można cynamonem lub tartą czekoladą (najlepiej gorzką). Latte macchiatto serwuje się w wyższych szklankach (o pojemności ok. 250 ml) – zazwyczaj z uszkiem. Do napoju podaje się łyżeczki na długim trzonku.

Caffè coretto
To kawa z włoskim rodowodem, przyrządzana z dodatkiem niewielkiej ilości alkoholu: najczęściej grappy, sambuki, koniaku oraz cukru. Kawę coretto przygotowuje się na bazie naparu espresso. Napój serwuje się w niewielkich i niskich szklaneczkach. Odmianą caffè coretto jest ponce livornese – kawowy poncz z rumem, cukrem i cytryną, niekiedy z cynamonem, podawany oczywiście na gorąco.

Café noisette
Ta kawowa specjalność wywodzi się ze Szwajcarii. Nazwa może nas zwieść i sugerować, że do napoju dodaje się orzechy –nie jest to prawdą, bowiem jego aromat tworzy... wiśniówka. Mocny napar kawy wlewa się do  filiżanki o pękatym kształcie albo do niewielkiej szklaneczki (najlepiej nagrzanej). Na powierzchni napoju umieszcza się porcję lekko ubitej śmietany i skrapia całość odrobiną wiśniówki.

Melange
Kawa melange (albo Wiener melange) wywodzi się z Austrii. Napój przyrządza się najczęściej na bazie podwójnej ilości tradycyjnego naparu espresso z dodatkiem gorącego mleka. Środek powierzchni kawy zdobi zazwyczaj kleks mlecznej piany. Wiener melange występuje w różnych odmianach: w niektórych ilość mleka równa jest ilości kawy, do innych dolewa się gorącą czekoladę. Melange serwuje się w porcelanowych lub porcelitowych filiżankach o pękatym kształcie. Powierzchnię napoju niekiedy posypuje się utartą gorzką czekoladą.


Przepisy:

Ponce livornese – napój kawowy z rumem po włosku
Składniki (na dwie porcje):
1 filiżanka mocnego naparu czarnej kawy (najlepiej espresso), 1 filiżanka rumu, 2 plasterki cytryny, 1-2 łyżeczki soku z cytryny, cukier do smaku

Sposób przyrządzenia:
Przygotować mocny napar czarnej kawy (najlepiej espresso). Podgrzać rum (nie gotować). Kawę połączyć z rumem i wymieszać. Doprawić do smaku cukrem oraz sokiem z cytryny. Napój rozlać do niewysokich szklaneczek – w każdej z nich umieścić plasterek cytryny. Podawać na gorąco.


Café noisette – kawa po szwajcarsku
Składniki (na dwie porcje):
300 ml mocnego naparu czarnej kawy, 20 ml wiśniówki, 2 łyżki stołowe lekko ubitej śmietany

Sposób przyrządzenia:
Przyrządzić mocny napar czarnej kawy. Przygotować dwie filiżanki albo niewielkie szklaneczki (powinny być nagrzane). Rozlać do nich kawę. Na powierzchni napoju umieścić porcje lekko ubitej śmietany. Całość skropić wiśniówką. Podawać na gorąco.